Με την άφιξη του Σεπτέμβρη και την προοπτική της έναρξης της σχολικής χρονιάς πολλά παιδιά εκφράζουν απροθυμία να πάνε σχολείο. Η μετάβαση από την ανεμελιά και τη χαλαρότητα των διακοπών στην απαιτητική σχολική ζωή χρειάζεται χρόνο και συντελείται σταδιακά. Ωστόσο σε κάποιες περιπτώσεις η απροθυμία του παιδιού να πάει σχολείο είναι επίμονη και χαρακτηρίζεται από έντονο άγχος και αγωνία. Σ΄ αυτήν την περίπτωση είναι πιθανόν να πρόκειται για σχολική άρνηση.
Η σχολική άρνηση χαρακτηρίζεται από τη συστηματική άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο. Συνήθως συνοδεύεται από εκνευρισμό, ξεσπάσματα θυμού, κλάμα κυρίως τις πρωινές ώρες πριν το σχολείο. Πολλές φορές το παιδί εκδηλώνει και σωματικά συμπτώματα όπως πονοκέφαλο, εμετούς, κοιλιακούς πόνους κ.α. Συχνά διαταράσσεται ο ύπνος του αλλά και η διατροφή του. Τις περισσότερες φορές τα παραπάνω συμπτώματα υποχωρούν τα Σαββατοκύριακα και τις περιόδους των διακοπών.
Οι αιτίες της άρνησης ποικίλλουν ανάλογα με την προσωπικότητα και το οικογενειακό περιβάλλον του κάθε παιδιού. Η δυσκολία του παιδιού μπορεί να οφείλεται σε κάποιο στρεσογόνο περιστατικό στο περιβάλλον του σχολείου που αφορά κυρίως στη σχέση του με το δάσκαλο ή τους συμμαθητές του. Από την άλλη πλευρά είναι πιθανόν το παιδί, μέσα από την απροθυμία του, να εκφράζει δυσκολίες που αντιμετωπίζει η οικογένειά του. Έτσι ένα διαζύγιο, η συγκρουσιακή σχέση των γονιών, η γέννηση ενός νέου μέλους ή ακόμα και οι οικονομικές δυσκολίες της οικογένειας μπορεί να συντελέσουν προς αυτή την κατεύθυνση.
Υπάρχουν πολλά πράγματα που οι γονείς μπορούν να κάνουν από την πλευρά τους. Πρώτα απ’ όλα χρειάζεται να επιδείξουν ψυχραιμία και σταθερότητα ως προς τη γραμμή που θα ακολουθήσουν. Είναι πολύ σημαντικό, σε κλίμα ηρεμίας, κατανόησης και συμπαράστασης, να ενθαρρύνουν το παιδί τους να ανοιχτεί και να τους μιλήσει για το σχολείο, τη σχέση του με το δάσκαλο και τους συμμαθητές του. Τι είναι αυτό που το φοβίζει και το αγχώνει; Πώς του φέρονται οι φίλοι του στο διάλειμμα; Ποιος είναι ο χειρότερος του φόβος; Επιπλέον μπορεί να αποδειχτεί πολύ βοηθητικό να παρατηρήσουν το παιδί τους εκτός σπιτιού, στη συναναστροφή του τόσο με συνομήλικα παιδιά όσο και με ενήλικες και να εντοπίσουν τυχόν διαφορές με τη συμπεριφορά του στο σπίτι.
Πολύ καθοριστική είναι η επικοινωνία και η συνεργασία των γονιών με το δάσκαλο. Από τον τελευταίο οι γονείς μπορούν να πάρουν πληροφορίες για την εικόνα και τη συμπεριφορά του παιδιού εντός αλλά και εκτός της σχολικής αίθουσας. Το παιδί συμμετέχει στο μάθημα; Δείχνει φοβισμένο; Πώς διαχειρίζεται τα λάθη και την αποτυχία; Έχει φίλους; Παίζει στο διάλλειμα ή έχει την τάση να απομονώνεται; Κάτω από ποιες συνθήκες είναι περισσότερο συνεργάσιμο; Η συνεργασία με το δάσκαλο κρίνεται απαραίτητη ώστε κι αυτός με τη σειρά του να ενθαρρύνει το παιδί σε δραστηριότητες που θα το εντάξουν ομαλότερα σε ομάδες και θα το ωθήσουν να δημιουργήσει στενότερες σχέσεις με κάποιους συμμαθητές του.
Πέρα από τα παραπάνω, η σχολική άρνηση αποτελεί για τον γονέα ένα ιδανικό ερέθισμα για προσωπική, εσωτερική διερεύνηση. Είναι απαραίτητο να εξετάσει τα δικά του συναισθήματα και τις δικές του συμπεριφορές τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Να προβληματιστεί για τη σχέση με τα παιδιά και το/ τη σύντροφό του, για τα άγχη και τους φόβους του αλλά και για το πώς αυτά αντανακλούν στην οικογένειά του. Να αναρωτηθεί σχετικά με τις προσδοκίες που τρέφει για τη σχολική επίδοση του παιδιού του και πώς τις εκφράζει. Επιπλέον είναι πολύ βοηθητικό να ανακαλέσει μνήμες από τα δικά του σχολικά χρόνια και τους δικούς του φόβους και αγωνίες. Είναι εντυπωσιακό το πόσα διαφορετικά συναισθήματα αναδύονται όταν από τη θέση και την οπτική του γονιού μπει σ’ αυτήν του παιδιού του.
Η συζήτηση με έναν ειδικό μπορεί να αποβεί πολύ ουσιαστική με στόχο αφενός την ομαλή προσαρμογή του παιδιού στο σχολείο και αφετέρου την κατάκτηση μιας ουσιαστικότερης επικοινωνίας μεταξύ των μελών της οικογένειας.
Αθηνά Τζουμανίκα
Ψυχοθεραπεύτρια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου